Sahtecilik incelemesi Türk Ceza Kanunun 204. Maddesinde tanımlanması yapılmış bir suç türüdür. Söz konusu kanunun tanımında bu suç türü şu şekilde açıklanmaktadır “Bir resmî belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir resmî belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren veya sahte resmî belgeyi kullanan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır”.

Türk ceza kanunu belgede sahtecilik suçunu üç farklı şekilde tanımlanmıştır. Bunlar:

• Resmi belgede sahtecilik

• Özel belgede sahtecilik

• Resmi belge hükmündeki belgelerde

Her ne kadar Türk Ceza Kanununda belgeler üzerinde yapılan sahteciliği üç farklı bölümde incelemiş ise de kriminalistik açıdan belgelerde yapılan sahtecilik sadece yapılış yöntemlerine göre ayrıma tabi tutulmaktadır.

Sahteciliğin yapılan tanımından hareketle belge üzerinde sahtecilik iki şekilde yapılmaktadır. Adli belge inceleme uzmanı sahtecilik incelemesini bu doğrultuda yapmaktadır. Tanımda geçen bir belgeyi sahte olarak düzenleyen ifadesiyle külli sahtecilik, gerçek bir resmî belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren ifadesiyle de kısmi sahtecilik anlatılmaktadır. Kriminal laboratuvarlarında belgeler üzerinde yapılan sahtecilik çözümlemeleri bu yöntemler dikkate alınarak yapılmaktadır.

Öncelikle şu hususun iyi bilinmesi gerekmektedir. İmza ve yazı incelemesi fotokopi belgeler üzerinden fotokopi belgenin sağlamış olduğu imkânlar doğrultusunda yapılabilirken, sahtecilik incelemesi sadece belge aslı üzerinden yapılması gereken bir inceleme alanıdır. Bu inceleme alanında özel ışık kaynaklarını havi bir takım cihazlar da gerekmektedir. Bu ışık kaynaklarının başlıcası şunlardır; infared ışık kaynağı, ultraviole ışık kaynağı, spot ışık kaynaklarıdır.

Sahtecilik incelemesinde en çok yapılan inceleme türü ise belgenin orijinal olup olmadığı hususunun belirlenmesidir. Bu tür belgeler arasında sıklıkla karşılaştığımız belgeler; çek, pasaport, diploma, nitelikli etiket, nüfus cüzdanı, kimlik kartı, sürücü belgesidir. Bu ve benzeri belgelerin kendisi tamamen sahte olarak oluşturulabileceği gibi üzerindeki bazı bilgilerin ve fotoğrafın da değiştirilmesi yapılabilmektedir. Diğer taraftan çek gibi belgelerde imza sahteciliği de yapılmaktadır.

Sahtecilik Çeşitlerinin Tanımları

Sahtecilik yapılma yöntemine göre ikiye ayrılır:

• Külli sahtecilik

• Kısmi sahteciliktir.

Külli Sahtecilik

Bir belgenin orijinaline (aslına) benzetilerek taklit edilmesi yoluyla yapılan sahteciliğe bütünüyle yapılan (külli) sahtecilik denir. Bu yöntemle elde edilen belge bire bir aslına benzemekle birlikte, orijinal belgeden bir takım özellikler yönüyle farklılıklar göstermektedir. Bu farklılıklar özetle şu şekilde sıralanabilir: Kağıt kalitesi, Baskı tekniği, Belgenin sahip olduğu güvenlik unsurlarıdır.

Külli sahtecilikte sahtekarların en çok tercih etmiş olduğu yöntem orijinal belgenin fotokopisini çekmek veya bir matbaada (tercihen ofset baskı yöntemiyle) baskısını almaktır. Bu yöntemler en sık tercih edilen yöntemlerdir. Sahtecilik incelemesi yapacak uzmanın bu hususlara dikkat etmesi gerekmektedir.

Kısmi Sahtecilik Nedir?

Orijinal bir belge üzerindeki bilgilerin veya fotoğrafın tahrifen değiştirilmesine kısmi sahtecilik denilmektedir. Bu tür sahtecilik sıklıkla nüfus cüzdanı, pasaport, sürücü belgesi veya para yerine geçen senet, çek gibi belgelerde karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca senet ve çeklerde bu yöntemlerle imza sahteciliği de yapılmaktadır. Örneğin nüfus müdürlüğünce düzenlenmiş orijinal bir nüfus cüzdanındaki hamiline ait “Ali” isminin “Alican” olarak değiştirilmesi olabileceği gibi isim hanesinde yazılı olan ismin fiziksel veya kimyasal yöntemler kullanarak silerek yerine yeni bir ismin yazılması şeklinde de yapılmaktadır. Fotoğraflı bir belgedeki fotoğrafın yerinden sökülerek fotoğraf hanesine başka bir fotoğrafın yapıştırılması suretiyle yapılan sahtecilik kısmi sahtecilik incelemesine dâhildir.

Kısmi sahteciliğin yapılmasındaki temel amaç kendisini başka biri olarak tanıtmaktır. Daha sonraki amaçlar arasında başkasına ait belgeyi kullanmak ve haksız kazanç elde etmek gelmektedir. Örneğin bir kişi yapmış olduğu ticari anlaşma gereği karşı taraftan almış olduğu 4.000 TL değerindeki çek üzerinde yapacağı tahrifat ile çek değerinin 14.000 TL yapmasıyla on bin liralık haksız bir kazanç elde etmek istemesi gibi.

Sahtecilik İncelemesi Nasıl Yapılır?

Sahtecilik incelemesi laboratuvar ortamında belge aslı üzerinden incelenmesi gerekmektedir. Öncelikle incelenecek belgenin sahte olup olmadığı külli sahtecilik açısından incelenmelidir. Bu inceleme incelenecek belgenin orijinal örneği ile kıyaslama yaparak mümkün olabilmektedir. Bu konuyla yapılan inceleme neticesinde belgenin orijinal belge olduğu tespit edilirse belge üzerinde kısmi sahtecilik yapılıp yapılmadığı araştırılır. Bu inceleme için özel ışık kaynakları ve bir takım inceleme cihazları gerekmektedir.

İmza sahteciliğinde de kısmi sahteciliğe rastlanılmaktadır. Özellikle çek ve senet üzerinde sahtecilik incelemesi yapan uzman imzanın hatlarını da ışık kaynakları yardımıyla incelemedir. Burada tespit edeceği bulgular imzanın tamamla olup olmadığı veya montaj olup olmadığı gerçeğini ortaya koyar.

Sahtecilik İncelemesi Nasıl Yapılır?

Gerçeğe aykırı rapor düzenlemek Türk Ceza Kanunun 276. Maddesinde düzenlenmiş bir suç türüdür. Bu suç şu şekilde tanımlanmaktadır: “Yargı mercileri veya suçtan dolayı kanunen soruşturma yapmak veya yemin altında tanık dinlemek yetkisine sahip bulunan kişi veya kurul tarafından görevlendirilen bilirkişinin gerçeğe aykırı mütalaada bulunması halinde, üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.

Sahtecilik incelemesi yapan kişilerin yapmış olduğu incelemeyi sadece ilmi ve fenni yöntemlerle yapıp sonuca gitmesi gerekmektedir. Raporunda mevcut durumdan farklı bir hususları bilinçli bir şekilde yansıttıkları zaman bu suçu işlemiş olurlar. Ancak, meslekte yetersizlik ve kusurdan dolayı yanlış bilgi verilmiş ise bu suçun manevi unsuru oluşmayacaktır.

Gerçeğe aykırı belge düzenlemek ise belgenin orijinalinden farklı bir şekilde takliden sahtesinin yapılması ile mümkün olmaktadır. Bu hususun çözümü ise sahtecilik incelemesi neticesinde ortaya çıkmaktadır.